Sıkça Sorulan Sorular

Bilgisayara virüs bulaştığının anlaşılması:
Anti virüs programları bilgisayara kurulduktan sonra aktif şekilde düzenli güncellemeleri yapıldığı sürece en etkili virüs tespit ve temizleme yöntemidir.(Symantec Norton, McAfee vb)
Bunun yanında "Online tarayıcılar" anti virüs programına bütçe ayırmak istemeyen ve sürekli olmasa da bilgisayarında tarama yapmak isteyen kullanıcılar için antivirüs programları yazan şirketlerin sunduğu bir hizmettir. Bilgisayardaki tüm dosyaları uzaktan tarayan bir yapısı vardır. “Bilgisayardan bilgi alıyor mu?” konusunda sorular olsa da, sonuçları başarılı sayılmaktadır. Aşağıdaki bağlantıları izleyerek çevrimiçi virüs taraması yaptırabilirsiniz:
http://www.symantec.com/avcenter --> Check for Security Risk -->Scan for virus
http://www.mcafee.com --> VirusScan Online

Bilgisayara virüs bulaştığında yapılması gerekenler:
Bilgisayardan virüsü temizlemek için güncel bir antivirüs yazılımı ile tüm diskleri tarayın, virüsü temizleyin ve ardından tekrar virüs problemi olmaması için işletim sistemi güncellemelerini yapın.
Bu işlem için:
Anti virüs yazılımlarından (McAfee, Symantec vb.) sadece birisini bilgisayara yükleyin ve anti virüs yazılımının virüs tanım dosyalarını güncelleyin. Ağ bağlantı kablosunu çıkararak bilgisayarı güvenli kipte tekrar başlattıktan sonra güncellenmiş anti virüs yazılımı ile tarama yapın. Bu işlem sırasında bulunan virüsleri silin. Virüsler temizlendikten sonra işletim sistemi güncellemeleri yapılmaması durumunda virüs tekrar bilgisayarı etkileyebilmektedir. Bu nedenle işletim sistemi güncellemelerini yapın.

İşletim sisteminin güncellenmesi:
Kullanılan işletim sistemine bağlı olarak güncelleme yapma yöntemleri değişmektedir. Microsoft Windows işletim sistemleri kullanıyorsanız iki yöntem izleyerek güncelleme yapabilirsiniz:
• Internet Explorer menülerinden Tools | Windows Update yolunu izleyerek güncelleme yapabileceğiniz siteye bağlanabilirsiniz.

• Başlat (Start) menüsünden Windows Update seçeneği ile de güncelleme yapabileceğiniz siteye bağlanabilirsiniz.

<p>

<span><strong>Spam:</strong> Rastgele ve alıcının istemi dışında gönderilen e-postalardır.<br />

<strong>Malware:</strong> "Malicious (kötü niyetli) software"in kısaltmasıdır. Virüsler, Truva atları, trojanlar gibi istenmeyen kötü niyetli kodların genel adıdır. Bu tür kodlar PC'nize bir programın eklentisi olarak gelebileceği gibi, girmiş olduğunuz bir web sitesinden de arka planda, haberiniz olmadan sizin bilgisayarınıza yüklenebilir.<br />

Güncel antivirüs yazılımlarının bile "malware"lerin yakalanması konusunda her zaman başarılı olamadıkları bilinmektedir.<br />

BİDB olarak bu yüzden güvenli olduğundan emin olmadığınız siteleri ziyaret ederken daha dikkatli olmanızı hatta bu sitelere çok gerekli olmadıkça girmemenizi öneririz.</span></p>

Bu tür e-postalar, ticari amaçlar için kullanılmak üzere kullanıcıların e-posta adreslerini, şifre ya da kişisel bilgilerini toplamak amacı ile gönderilir. Kimi zaman ise PC'nizde yer alan bilgileri ele geçirmek ya da Internet üzerinde hangi siteleri ziyaret ettiğinizi takip etmek için de gönderilebilir.

Yanıltıcı nitelikte, kişisel bilgilerin elde edilmesi amacına yönelik gönderilen e-postalar neler olabilir, nelere dikkat edilmeli?
Internet üzerinde e-postaların "From" satırlarının kullanıcıları aldatıcı nitelikte düzenlenmesi teknik olarak mümkündür. Kullanıcıların bu tür kişisel bilgi güncellemesi ve benzeri konulara dair bilgi isteyen e-postalarda yer alan bağlantı adreslerini kesinlikle açmamaları önemlidir.
Kullanıcı bilgilerinin güncellenmesi gerektiğine dair e-postalarda, mesaj içinde verilen web adresi linklerine tıklayarak kredi kartı, şifre vb. kişisel bilgiler güncellenmemelidir. Internet üzerinden servis veren firmalar (bankalar, aracı kurumlar, Internet servis sağlayıcıları vb.) genellikle güvenlik nedeniyle, kullanıcı bilgilerinin güncellenmesi taleplerini e-posta yolu ile iletmezler. Bu tür bir e-posta geldiği durumda doğrudan ilgili kuruluş (firmayı, bankayı vb.) aranarak e-postanın doğru içerik taşıyıp taşımadığı konusunda bilgi almalıdır.
SDÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, güvenlik nedeniyle kullanıcı bilgilerinin (kullanıcı hesabı adı, şifre vb.) güncellenmesine dair e-posta göndermemektedir.

Yanıltıcı nitelikte, kişisel bilgilerin elde edilmesi amacına yönelik gönderilen e-postalar nasıl fark edilir ve nasıl engellenir?
Son zamanlarda e-posta yolu ile kullanıcıları yanıltıcı nitelikte, kişisel bilgilerin elde edilmesi amacıyla gönderilen e-postaların sayısında artış gözlenmektedir. Gönderilen bu e-postaların, gün geçtikçe sahte oldukları daha güç fark edilebilmektedir. Bu nedenle kullanıcılar sahte olduğundan şüphelendikleri mesajın doğrudan ve sadece kendi e-posta adresine gelip gelmediğine (kendi adresinin gönderilen e-postanın "To" kısmında mı olduğuna yoksa mesajın genel bir kullanıcı başlığı altında toplu olarak gönderildiğine) bakmalı, kendisine gelmemişse ve içeriği şüpheliyse e-postayı büyük ihtimalle sahte ya da spam olarak değerlendirmelidir ("Yüksek maaşla çalışacak eleman arıyoruz.", "Afrika'nın zengin bir kabile reisinin oğluyum, bana miras kaldı, çok param var, paylaşmak istiyorum, yardım eder misiniz?", "1 milyon dolar kazandınız, tebrikler, onaylamak için tıklayınız" içerikli e-postalar gibi).
Kullanıcıya gelen sahte e-postalarda verilen sahte web sayfalarının ise çeşitli ortak özellikleri bulunmaktadır. Bu tür sayfaların genellikle resimleri kalitesiz olur.
Adres satırına bakıldığında bağlanmak istenen web sayfasına bağlanılmadığı, başka bir adrese bağlanıldığı ya da doğrudan bir IP numarasına bağlanıldığı görülür.

Örnek 1:
-------- Original Message --------
Subject: E-Posta/GSM Numaranız
Date: Sun, 17 Jul 2005 07:21:55 -0500
From: Banka_adı
Organization: Banka_adı
To: xxx@sdu.edu.tr
Degerli Bankasi Müsterisi,
Dilediginiz bilgiye ulasmanin yolu artik E-Posta / SMS servislerimizden geçiyor...
xxxxx Internet Bankaciligi kullanicilarimizin, E-Posta / SMS uyarilari için müsteri bilgileri arasinda E-Posta / GSM numaralarini belirtmeleri gerekmektedir. Bu uyari sistemi sayesinde hesaplarinizda yapilan bütün islemler size isterseniz günlük isterseniz anlik olarak bildirilecektir. Bununla birlikte isterseniz ekonomi, güncel bilgiler, hatirlatmalar ve daha birçok bilginin cebinize ya da e-posta adresinize gönderilmesini ücretsiz olarak saglayabilirsiniz.
Lütfen buraya tiklayarak müsteri bilgileriniz içerisinde E-POSTA / GSM numaranizi tanimlayiniz... (http://www.banka_adi_net.com/webclubapp)
Internet Bankaciligi'na giris yaptiktan sonra, E-Posta / SMS Servisleri basligina tiklayip, almak istediginiz bilgileri buradaki ekranlardan seçerek, servislerimizden yararlanabilirsiniz...
-> INTERAKTIF BANKACILIK IÇIN TIKLAYIN ->
(http://www.banka_adi_net.com/webclubapp)

Örnek 2:
-------- Original Message --------
Subject: Saygili Musterimiz Banka_adı Bankası
Date: Tue, 20 Sep 2005 10:40:53 -0400
From: banka_adı@banka_adı.com.tr
To: xxx@sdu.edu.tr
Saygili Musterimiz,
Farkli IP-adreslerden banka hesabiniza girmeye calisildigini tespit ettik. Seyahatteyken hesabiniza girmeye calistiysaniz bunun gibi hesap acma tesebbusleri buna bagli olabilir. Ancak hesabinizi acmak girisiminde bulunmadiysaniz hesabinizla ilgili bilgilerin kontrol edilmesi icin en acil sekilde bankaniza basvurmanizi teklif ederiz.
http://www.banka_adi.com
Sabiriniz icin tesekkur ederiz.
Saygilarimizla,
Banka_adı Bankasi
Kullanıcılara gelen e-postaların bir kısmının sahte olması da mümkündür. Bu e-postaların çoğu e-posta adresi toplamak için gönderilmektedir. Bu tür e-postaların "şifrenizi güncellemek için ekteki dosyayı tıklayınız" içerikli olanlarına özellikle dikkat edilmelidir.

Örnek:
-------- Original Message --------
Date: Wed, 7 Dec 2005 17:18:12 +0900
From: security@sdu.edu.tr
To: xxx@sdu.edu.tr
Subject: Account Alert
Dear Valued Member,
According to our terms of services, you will have to confirm your e-mail by the following link, or your account will be suspended within 24 hours for security reasons.
http://www.xxx@sdu.edu.tr/confirm.php?account=sdu.edu.tr
After following the instructions in the sheet, your account will not be interrupted and will continue as normal.
Thanks for your attention to this request. We apologize for any inconvenience.
Sincerely, Security Department Sahte e-postaların sonunda yazan "bu tür e-postaları almak istemiyorsanız liste üyeliğinden çıkmak için tıklayınız" bağlantılarına tıklanmamalıdır; tıklanılması alınacak olan spam e-posta sayısının artmasına neden olacaktır.

Sosyal içeriği ile kullanıcıların dikkatini çeken ancak gerçek olabileceği gibi sahte olma olasılığı da yüksek e-postalar da bulunmaktadır. Bu tür e-postalar zaman ve kaynak israfına neden olurlar. İçeriğinde hasta bir çocuk için yardım toplandığı, yardım için tekerlekli sandalye yardımı yapmak için arayan birilerine ulaştırmak için e-postanın mümkün olan en fazla sayıda kişiye yayılması gerektiğini yazan e-postalar, bu tür e-postalara örnektir.

Casus Yazılımlar bilgisayarınıza geldikten sonra bilgisayarınızda farklı etkiler ile casusluk yapan veya sizi rahatsız eden yazılımlardır.
Bu rahatsızlık yöntemlerden en popülerleri;

• Bilgisayarınızdaki verileri, Gezdiğiniz siteleri belli bir merkeze gönderme
• Reklam gösterme, İnternet'ten reklam indirme

Neden bunu Yapıyorlar ?

1. İstatistik
   İstatistik konusu hafife almamız gereken bir konudur. Çünkü bu bahsettiğimiz programlar 1000 veya 5000 kişi tarafından değil, milyonlarca kişi tarafından kullanılıyor. Dolayısıyla bu bilgiler ciddi bir getiri kaynağı oluyor. Örnek olarak en çok girilen siteler firmaya hem istatistiksel açıdan bir satış bilgisi verdiği gibi hem de kendi işini pazarlama açısından firmaya da ciddi bir veri sağlar.
2. Reklam
   İstatistik' te de belirttiğimiz gibi kişi sayısını hafife almamız gerekiyor. Bu sebepten dolayı bu tip programların kullanıcılarına gösterdikleri ve tıklattıkları reklamdan ne kadar getiri kazanacağını tahmin edebilirsiniz. Unutmayın ki casus yazılımlar genellikle kanunidir. O yüzden karşıdaki firmanın çok büyük olması pek bir anlam ifade etmez.

Programcılar için bazı casus yazılım firmaları reklam tabanlı sistemler hazırlamışlardır. Bu sayede programı yazan kişi getiri elde etmek için bunlara üye olur ve programına bu sistemi dahil eder. Bu durumun sonucunda da casus yazılım hızla büyümektedir.

Nasıl Bulaşırlar ?
Casus yazılımların bulaşması çok kolaydır, bir çoğunu elinizle onaylamışsınızdır. Yüklediğiniz oyunlarda, download programlarında, yardımcı araçlarda ve daha bir çok şeyde sürpriz yumurta gibi gelir ve sisteminize yerleşirler.
Kısaca bulaşma yöntemleri programlardır. Yüklediğiniz programlar ile birlikte gelirler. Bir programın casus yazılım olup olmadığını casus yazılımları listeleyen sitelerden kontrol ederek anlayabilirsiniz. Ancak bu kesin bir çözüm değildir.
Zararları Nelerdir ?
Özetle;

1. Kişisel Bilgileriniz Çalar
2. İnternet'i Yavaşlatır
3. Dışarıya veri gönderir ve İnternet'ten reklam yükler
4. Bilgisayarınızda açık oluşturma imkanı vardır
5. Arka planda çalıştıklarından dolayı Bilgisayarınızı Yavaşlatır
6. Yüksek Telefon Faturalarına sebep olabilir

Aslında bu tip uygulamalar arayıcı (dialer) olarak bilinir ancak casus yazılım kavramına dahildir. Bu tip uygulamalar internet aracılığı ile başka bir bilgisayara bağlanır ve normal telefon faturası üzerinden ücret ödemenize sebep olur.

Örnek Yazılımlar
Bilinen ve bilgisayarınızda muhtemelen olan bazı kullanımı yaygın casus yazılımlar;

1. Gator
2. Kazaa
3. Imesh
4. Alexa
5. Google Toolbar (Ayarları doğru düzenlenmediği takdirde girdiğiniz siteleri merkezine gönderir)
6. Cute FTP
7. Getright

Temizleme
Temizlemek için Ekle/Kaldır (Add/Remove) yeterli değildir, Çünkü bu yazılımları sildikten sonra da casuslar içeride kalır. Bu amaca uygun olarak yazılmış Casus Yazılım Temizleme programları vardır. Genelde el ile silmektense bu programları kullanmak çok daha rahat olacaktır.
Spybot aynı zamanda hosts dosyalarınızı koruyabilir, İnternet'teki bilinen reklam verenlerin reklamlarını iptal edebilir, programların geçmişlerini (history), Akıl Notlarını (cookie) temizleyebilir ve yazı yakalayıcı (keylogger) gibi tehlikeli programları da engelleyebilir.
Not 1 : Unutmayın ki Antivirus programları bu tip casus yazılımları bulmazlar.
Not 2 : Bu casus yazılımları temizledikten sonra ilişkili program çalışmayabilir.
Not 3 : Casus Yazılım temizleme yazılımları aynı antivirus programları gibi çalışırlar. Güvenli kalmanız için sık sık güncellemeniz gerekir. Bir çok program otomatik güncelleme desteği verir, her gün yeni güncelleme için kontrol etmenizde fayda vardır.

Kanun ?

Bu programlar benden bilgi çalıyor, izin vermediğim şeyleri yapıyorlar bu kanunsuz değil mi? diyorsanız okuduğunuz(!) lisans anlaşmalarını tekrar okumanız gerekiyor. Çünkü bu tip yazılımların hemen hemen hepsinin lisans anlaşmasında bu belirtilmiştir.
Dolayısıyla siz bu yazılımı kullanmayı kabul ederek yanında size getireceklerini de peşinen kabul etmiş sayılıyorsunuz.

Eğer sisteminizde Türkçe Microsoft Office yüklüyse, elektronik postaları yazım hatalarına karşı denetleyebilirsiniz. Bunun için Araçlar (Tools) | Seçenekler (Options) | Yazım Denetimi (Spelling) altından Yanlış yazılmış sözcüklerin yerine her zaman yenisini öner kutusunu aşağıdaki gibi işaretleyin. Daha sonra da alt kısımda bulunan Dil kutucuğundan Türkçe'yi seçin. Bu işlemden sonra Outlook Express her elektronik posta yolladığınızda otomatik olarak yazım hatalarını kontrol etmeye başlayacaktır.

Windows XP için;
Başlat | Denetim Masası | Bölge ve Dil seçenekleri simgesine tıkladıktan sonra Diller sekmesinden Metin hizmetleri ve giriş dilleri bölümündeki ayrıntılar bölümüne girip ayarlar | ekle bölümünden F veya Q klavyeyi seçerek tamam diyoruz.

Windows 98/2000 için;
Başlat | Ayarlar | Denetim Masasından Klavye simgesine çift tıklayınız. Gelen pencereden dil sekmesine tıklayınız. Açılan pencerede Türkçe üzerine gelip, bir kez tıkladıktan sonra Özellikler düğmesine tıklayınız. Gelen menüde Türkçe (F veya Q) seçeneğine ve tamam düğmesine tıklayınız.

Bunun pek çok nedeni olabilir. Şu önlemleri alınız:

1. Elektrikler kesilmiş olabilir? Gülmeyiniz, zira elektrikler yokken, bilgisayarım çalışmıyor diye teknik servise başvuran insanlar var.
2. Bilgisayara elektrik gelip gelmediğini kontrol etmek için, fişleri ve prizleri kontrol ediniz.
3. Bilgisayar kasa arkasındaki elektrik ve diğer kablo bağlantılarınızı kontrol edin.
4. Ekran düğmesinin açık olup olmadığını kontrol edin.
5. Ekran kablolarını kontrol edin.
6. Virüs ihtimaline karşı temiz bir disket veya cd ile bilgisayarınızı açın, açılıyorsa hemen virüs kontrolü yapın.

Bir programı yükledikten sonra bilgisayarınız açılmıyorsa veya bilgisayarınızda sorun çıkarıyorsa, şu işlemlerle programı kaldırınız:

1. Bilgisayar açılırken Shift tuşunu basılı tutunuz ve böylece bilgisayarınızı güvenli kipte açınız.
2. Başlat | Ayarlar | Denetim Masası | Program Ekle / Kaldır simgesine çift tıklayınız.
3. Son yüklediğiniz program üzerine gelip bir kez tıklayınız ve Ekle / Kaldır düğmesine basınız.
4. Programın kaldırılması işlemi bitince, bilgisayarı kapatıp yeniden açınız.

DLL dosyaları Windows ve yüklediğiniz yazılımlarla ortak olarak kullanılan dinamik kütüphane dosyalarıdır. Sistemden bir yazılım kaldırıldığında, DLL dosyalarından bir ya da birkaçı silinebilir. Bu durumda, hata mesajında belirtilen DLL dosyasını bilgisayarınıza indirin. Bu dosyayı Windows altındaki System klasörüne kopyalamanız sorunu çözecektir.

FDISK kullanarak bunu yapmak olanaksız. Sabit disk bölüm yöneticisi yazılımına ihtiyacınız var. Bu gibi yazılımlar arasında kullanımı en kolay olanı Partition Magic Pro'dur. Bu yazılımı kullanarak verilerinizi kaybetmeden sabit diskinizi bölebilirsiniz.

Bilgisayarınızda bir problem olduğunda Windows’u çoğu zaman yeniden yüklemeniz gerekir. Örneğin,

1. Eğer bazı Windows dosyalarınız yanlışlıkla silinmişse,
2. Windows’un çalışması esnasında kilitlenme oluyorsa,
3. Silinemeyen virüs bulunuyorsa,
4. Windows açılmıyorsa,
5. Bilgisayarınız çok yavaşlamışsa,
6. Bilgisayarınıza, gereksiz ve kaldırılması çok zaman alacak programlar yüklenmişse,
7. Gereksiz dosyaları tek tek silmektense bilgisayarın formatlanmasının daha uygun ve az zamanda başarılacağı durumlarda, bilgisayarınızın C sürücüsünü formatlayarak, Windows’u yeniden yükleyebilirsiniz.
8. Belirli zaman süresinde, Windows’u yüklemeniz, mevcut dosyalara herhangi bir zarar vermez. Ancak bilgisayarı formatlayarak Windows’u yüklemeniz durumunda dikkat etmeniz gereken konular şunlardır: Önemli dosyalarınızın yedeklerini mutlaka alınız. Zira formatlama işleminden sonra bilgisayarınızda ne varsa hepsi silinmiş olacaktır. Ayrıca ekran, ses vb kartlarınızın driverlarının elinizde olması gerekmektedir. Windows kurulduktan sonra bu kartların tekrar tanıtılması gerekecektir.

1. Diğer odalarda internete bağlanabiliyorlar mı kontrol edin.
2. Bilgisayar ekranının sağ alt köşesinde bulunan bağlantı simgesi veya Başlat | Denetim Masası | Ağ Bağlantıları simgesini tıkladığınızda bağlantınızın olmadığı ile ilgili bir ifade karşılaşıyorsanız ağ bağlantı kablonuzu kontrol edin.
3. Bilgisayarınızın arkasındaki Ethernet kablosunun ışığı yanıyor mu kontrol edin. Ağ bağlantı kablonuz takılı olmayabilir.
4. Eğer bütün bu işlemlerde sorun yoksa ağ ayarların girin.
5. Başlat | Denetim Masası | Ağ Bağlantıları | Yerel Ağ Bağlantısı simgesine sağ tıklayıp özellikler bölümüne girdikten sonra TCP/IP özellikleri bölümünden otomatik olarak IP adresi alıp almadığınızı kontrol edin.

Tüm bunlar doğru olduğu halde internete giremiyorsanız. Bilgi İşlem Daire Başkanlığı HelpDesk bölümüne başvurunuz.

Windows altında normal yollarla bu gibi kayıpları gidermek mümkün değil. Bir veri kurtarma yazılımı kullanmanız gerekir. En iyi veri kurtarma yazılımlarından Media Tools ya da Easy Recovery Proffessional'ı kullanabilirsiniz. Bu iki yazılımdan birini çalıştırdığınızda kurtarabileceğiniz yüzlerce dosya göreceksiniz. Dosyanın ismini bilmeniz, kurtarma işleminin süresini oldukça kısaltacaktır.

Araçlar | Seçenekler | Genel sekmesinde ölçü birimi bölümünden santimetreyi seçmek yeterlidir.

Windows XP firewall internette sörf esnasında bilgisayara başkaları tarafından girilmesine bilgi çalınmasına mani olur. Firewall aktif hale getirmek biz internette iken çalışmasını sağlamak için Başlat | Denetim Masası | Windows Güvenlik Duvarı simgesini tıkladıktan sonra Açık (Önerilir) bölümünü işaretliyoruz.